Z czego wykonać i jak zaizolować ściany fundamentowe?

Z czego budować ściany fundamentowe? Jak je zaizolować, żeby nie mieć „mokrych” problemów w domu? Jakich materiałów użyć do termoizolacji? Jaki wpływ na ukształtowanie strefy wejściowej na wysokość ścian fundamentowych? Cokół – jak go zaplanować?

Jakich materiałów użyć do wznoszenia ścian fundamentowych?

Mamy kilka możliwości do wyboru

• bloczki betonowe (najbardziej popularne i korzystne cenowo)
• bloczki silikatowe – cechujące się wysokimi parametrami wytrzymałościowymi
• pustaki i cegły – koszt robocizny przy ich użyciu będzie wyższy ze względu na nakład pracy.

Najbardziej popularnym materiałem są bloczki betonowe, dlatego na nich się skupimy. Należy pamiętać, że bloczki różnią się klasą wytrzymałości. Informacja o tym, jak dobrać parametry techniczne materiału do Twojego domu powinna być określona w projekcie konstrukcyjnym.

Najczęściej mamy do czynienia z trzema rodzajami ze względu na rodzaj mieszanki użytej do ich wyprodukowania: B15, B20 oraz B25. W naszym przypadku minimalna wytrzymałość określona przez konstruktora to 15 MPa – tak więc bloczki B15 były wystarczająco „mocnym” rozwiązaniem.

Warto także pamiętać, że bloczki mają różne wielkości. Aby uniknąć docinania bloczków należy wybrać takie, których wymiary będą najlepiej pasować do założonej wysokości ściany fundamentowej.

Zaprawa – gotowa mieszanka czy samodzielny dobór poszczególnych składników?

Zaprawę możemy uzyskać mieszając cement, piasek i wodę w odpowiednich proporcjach. Będzie to zapewne nieco bardziej ekonomiczne rozwiązanie, jednak uzyskanie odpowiednich proporcji to dodatkowa praca. Nigdy również nie będzie pewności, że będą one dobrze dobrane – a tym samym wytrzymałość będzie odpowiednia. Przy gotowej mieszance nie mamy tego problemu – należy ją tylko wymieszać z wodą. Poza tym oszczędzamy sporą ilość czasu w trakcie przygotowania – tak więc naszym zdaniem gotowe mieszanki to lepsze rozwiązanie.

O czym pamiętać przy wznoszeniu ścian?

Ważną kwestią są otwory w ścianach. Dużo łatwiej zrobić je podczas wznoszenia ścian, niż później wykuwać.

Należy pozostawić otwory na następujące przyłącza:

• kanalizacyjne
• wodne
• elektryczne

Do otworu na rury kanalizacyjne świetnie sprawdzi się przepust murowy – jest on swego rodzaju otuliną i ochroną dla rury. W przepust wkładane są rury kanalizacyjne a następnie są one uszczelniane (np. pianką poliuretanową). Do przyłącza wody stosuje się rury określone w projekcie przyłącza. Warto w tym momencie pamiętać także o oświetleniu zewnętrznym oraz nawadnianiu ogrodu – tak, aby później nie było konieczności wykuwania otworów w fundamentach – co zresztą może okazać się bardzo trudne, zwłaszcza po wylaniu posadzki na gruncie.

Wieniec fundamentowy – czy potrzebny?

Wieniec fundamentowy ma za zadanie połączyć wszystkie ściany w celu wzmocnienia konstrukcji. Ma to szczególne znaczenie, gdy części budynku wystają mocno poza obrys. W naszym przypadku bryła garażu zdecydowanie odznaczała się poza pozostałą część. Wieniec fundamentowy jest również zalecany, gdy ściany fundamentowe są wysokie.

Jak wysokie powinny być ściany fundamentowe?

W poprzednim wpisie pisaliśmy już nieco na ten temat. Wspominaliśmy, że poziom posadowienia powinien wynikać ze strefy przemarzania (łatwo sprawdzić taką strefę na mapach przemarzania gruntu). Jednak jak wysoko „wyjść” ze ścianą do góry? Jeżeli chcemy uniknąć schodów wejściowych powinniśmy rozsądnie dobrać wysokość. Z kolei zbyt nisko położona posadzka na gruncie może być większym wyzwaniem pod względem hydroizolacji. Tak więc dobrze, gdy nasz „chudziak” jest praktycznie na równi z gruntem, wówczas wykończona posadzka w domu będzie o ok 30 cm wyżej (w zależności od warstw podłogi, termoizolacji, wylewki itd). W takiej sytuacji wystarczy jedynie ukształtować teren z odpowiednim spadkiem bez konieczności tworzenia schodów. Wysokość 30 cm to także odpowiednia wielkość dla cokołu – czyli fragmentu ściany położonego najniżej gruntu wykończonego odporniejszym materiałem ze względu na działanie wody (podczas deszczu skapująca woda odbija się od gruntu na ścianę).

Przy doborze wysokości należy także pamiętać o spadkach terenu – u nas było to prawie 0,5 m na szerokości budynku!

Jaką hydroizolację zastosować do swojego domu?

Izolacja ścian fundamentowych powinna wynikać z warunków gruntowych i wodnych panujących na działce. Nieodzownym elementem są badania geotechniczne gruntu (więcej na ten temat znajdziecie w poprzednim wpisie). Dzięki tym badaniom można określić wysokość wód gruntowych i dobrać odpowiednio izolację.

Wyróżniamy trzy rodzaje hydroizolacji pionowej:

• lekka – zalecana przy gruntach przepuszczalnych (żwir, piasek) oraz niskich wodach gruntowych – wystarczy izolacja z masy bitumicznej
• średnia – ma miejsce przy gruntach słabo przepuszczalnych (glina, iły) oraz przy niskich wodach gruntowych; można wykonać ją z dwóch warstw masy bitumicznej lub papy
• ciężka – występuje przy gruntach słabo przepuszczalnych oraz wysokim stanie wody gruntowej. W tym przypadku należy wykonać szczelną izolację z dwóch warstw papy termozgrzewalnej lub wodoszczelnego betonu.

Gdy mamy na działce wysoki poziom wód gruntowych nieodzownym elementem będzie drenaż opaskowy, który odprowadzi wodę gruntową z okolic fundamentów.

Przed rozpoczęciem prac związanych z hydroizolacją należy wyrównać powierzchnię ścian, gdy występują na nich nierówności (tzw. „rapówka”).

Hydroizolację poziomą wykonuje się na ławie fundamentowej oraz pod pierwszą warstwą ścian nośnych. Najczęstszym materiałem używanym do hydroizolacji poziomej jest papa termozgrzewalna lub samoprzylepna.

Hydroizolacje w praktyce

W naszym przypadku mieliśmy do czynienia  ze stosunkowo wysokimi wodami gruntowymi, ich poziom stabilizował się na wysokości od 1,4 m do 0,9 m pod poziomem terenu. Teoretycznie była to wartość poniżej poziomu dolnego posadowienia ław fundamentowych. Zdecydowaliśmy się jednak na lepszą izolację poziomą – wykonaliśmy ją z dwóch warstw papy termozgrzewanej z SBS  o grubości 4,2 mm tworzących łącznie prawie 1 cm warstwę hydroizolacji.

Nasze ławy fundamentowe miały kształt bardzo nieregularny, ponieważ były wylewane bezpośrednio  w gruncie (bez szalunku) oraz po kilku silnych ulewach – stąd wykop znacznie się poszerzył. Zdecydowaliśmy się na izolację nie całej powierzchni ław a jedynie pasów o szerokości 50 cm pod ścianami fundamentowymi, ponieważ izolacja pozioma ma na celu odcięcie jedynie ścian od wpływu wody. Izolację pionową wykonaliśmy z trzech warstw papy bitumicznej. Najlepiej byłoby wykonać ją z papy termozgrzewalnej – jednakże koszt był dla nas zbyt wysoki. Trzy warstwy masy bitumicznej również tworzą szczelną powłokę, tak więc nie powinniśmy mieć w przyszłości problemów z wilgocią w domu.

Jak dobrać odpowiednią warstwę termoizolacji?

Grubość termoizolacji jest już właściwie określona w projekcie architektonicznym. Projektowo w naszym przypadku fundamenty były docieplone taką samą warstwą co dom – czyli 20 cm. Jednakże zdecydowaliśmy się później na izolację 15 cm. Dlaczego? Nasza decyzja była wynikiem innego zaplanowania cokołu niż początkowo przyjęliśmy; zaoszczędziliśmy również środki na kolejne prace. Dobrze jest, gdy cokół jest cofnięty względem elewacji domu, ponieważ w ten sposób tworzony jest kapinos zapobiegający spływaniu wody z elewacji budynku na cokół.

Jaki materiał wybrać do termoizolacji ścian fundamentowych?

Materiał użyty do termoizolacji ścian fundamentowych powinien odznaczać się przede wszystkim odpornością na wilgoć oraz napieranie gruntu. Dobrze sprawdzą się w tym przypadku płyty styrodurowe o odpowiedniej wytrzymałości na ściskanie oraz przenikalności cieplnej (tzw. płyty XPS). U nas był to szary styrodur o U=0,035 (niestety lepsze parametry były kosztowniejszym oraz o wiele trudniej dostępnym materiałem) oraz wytrzymałości na ściskanie >=300 kPa.

Termoizolacja ścian fundamentowych – praktyczne porady

Zdecydowaliśmy się wykonać termoizolację fundamentów oraz cokół w jednym etapie. Nasze ściany fundamentowe oraz wysokość docelowego cokołu (30 cm) łącznie były równe wysokości zakupionych płyt styrodurowych. Znacznie ułatwiło nam to pracę, ponieważ płyt praktycznie nie trzeba było docinać. Poza tym uniknęliśmy dodatkowego mostka termicznego w postaci odcięcia miedzy kolejnymi warstwami płyt w poziomie. Ten etap wykonaliśmy sami i z całą pewnością możemy polecić jego wykonanie każdemu – nie jest to skomplikowany proces, a zaoszczędzone w ten sposób środki zawsze możemy przeznaczyć na kolejne etapy budowy.

Pamiętajcie, aby płyty przyklejać do zaizolowanych ścian odpowiednim klejem. Początkowo zakupiliśmy niestety nieodpowiedni klej (sucha mieszanka). Skutek był taki, że płyty po prostu odpadły, ponieważ warstwa dysperbitu nałożona na ściany wymaga specjalnych środków. Późniejsze prace kontynuowaliśmy już sami z użyciem kleju poliuretanowego, który świetnie spełnił swoje zadanie.

Jeśli w Waszym przypadku to ekipa budowlana zajmuje się tym etapem warto pomyśleć, aby wykonać go w przerwach technologicznych, tak aby uniknąć przestojów prac na budowie.

Ochronę mechaniczną dla płyt stanowi siatka mocowana za pomocą kleju. Wystarczy, aby była ona wyprowadzona jedynie na fragmencie, który będzie powyżej gruntu. Poniżej warstwę ochronną stanowi folia kubełkowa.

Cokół budynku

Na etapie ocieplania ścian fundamentowych powinniśmy znać już docelową wysokość cokołu. Ułatwi to dalsze prace, dzięki temu unikniemy także zbędnych strat materiału użytego do termoizolacji. W naszym domu wszystkie okna będą poprowadzone do poziomu wykończonej posadzki. Chcieliśmy, aby cokół był odcięty równo z poziomem drzwi oraz parapetów – stąd docelowa wysokość cokołu to 30 cm powyżej ścian fundamentowych.

Checklista:

• Czy wiesz z jakiego materiału chcesz wykonać ściany fundamentowe oraz izolację termiczną fundamentów?
• Czy masz dobrze dobraną hydroizolację do warunków panujących na działce? (Czy wykonałeś badania geotechniczne gruntu?)
• Czy znasz umiejscowienie otworów na przyłącze kanalizacyjne, wodne, elektryczne oraz na oświetlenie zewnętrzne celem wykonania odpowiednich otworów w ścianie fundamentowej?
• Czy wiesz, jak będzie wyglądała strefa wejściowa do Twojego domu? (Schody, a może tylko nachylenie terenu?)
• Czy wiesz, jak chcesz wykonać cokół? (Jaką będzie miał wysokość, czy cokół będzie cofnięty?)